พระนาคเสนถวายพระพรว่า มหาราช ดูรานะบพิตรพระราชสมภาร สมเด็จพระบรม-
โลกุตตมาจารย์ บวชพระเทวทัตไว้ด้วยพระทัยกรุณา แม้นว่าพระองค์ไม่บวชพระเทวทัตไว้
พระเทวทัตก็จะไปไหม้อยู่ในนรกแล้ว ๆ เล่า ๆ ได้หลายแสนกัป มีครุวนาดุจบุรุษอันช่วยเอา
หนามออกนั้น
พระเจ้ามิลินท์ภูมินทราธิบดีพระราชโองการตรัสว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่พระนาค-
เสนผู้จำเริญปรีชา ภควา สมเด็จพระสัพพัญญูเจ้านี้มีกรุณา บรรดาพระเทวทัตจะวิบัติลอยไป
ตามกระแสคงคา ก็อุ้มพระเทวทัตทวนคงคา บรรดาพระเทวทัตจะหลงมรรคา สมเด็จพระ
มหากรุณาชี้มรรคาให้ บรรดาพระเทวทัตจะตกเหวลงไป พระองค์ทิ้งเชือกลงไปให้หน่วงขึ้นมา
บรรดาพระเทวทัตจะหาที่พึ่งมิได้ ก็ให้ที่พึ่งแก่พระเทวทัต อรรถอันนี้บรรพชิตผู้อื่นเว้นพระผู้
เป็นเจ้าไว้ ผู้ใดถึงจะฉลาดก็มิอาจแก้ปัญหานี้ได้ ในกาลบัดนี้ ฯ
เทวทัตตปัพพชิตปัญหา คำรบ 3 จบเท่านี้

มหาภูมิจลนปาตุภาวปัญหา ที่ 4

สมเด็จพระเจ้ามิลินท์ภูมิทราธิบดีมีพระราชโองการถามว่า ภนฺเต นาคเสน ข้าแต่
พระนาคเสนผู้ปรีชา สมเด็จพระมหากรุณาเจ้ามีพระพุทธฎีกาตรัสว่า ภิกฺขเว ดูรานะภิกษุผู้
ตั้งอยู่ในศีล พื้นแผ่นดินจะกัมปนาทหวาดหวั่นไหวด้วยเหตุ 8 ประการ และปัจจัย 8 ประการ
เท่านั้น อตฺถญฺโญ นวโม เหตุ และจะมีเศษเหตุอีกเป็นคำรบ 9 สมเด็จพระพุทธเจ้าได้ตรัสไว้
ในคัมภีร์ที่ไหนมามิได้ ก็ทำไมพระเวสสันดรโพธิสัตว์เข้าให้ทานแผ่นดินไหวนี้มีเศษเหตุคำรบ 9
โยมคิด ๆ ก็สงสัย ถ้าว่าพระพุทธฎีกาตรัสไว้ว่าแผ่นดินไหวด้วยเหตุ 8 ประการ ด้วยปัจจัย 8
ประการแน่นอนฉะนี้ พระพุทธฎีกาตรัสว่า สมเด็จพระเวสสันดรให้ทานเป็นมหาทานอันใหญ่
แผ่นดินไหว 7 ครั้ง พระพุทธฎีกาตรัสด้งนี้ก็ผิด แม้นสมเด็จพระพิชิตมารตรัสว่า พระเวสสันดร
ให้มหาทานอันใหญ่แผ่นดินไหว 7 ครั้งจริง พระพุทธฎีกาที่ตรัสว่า ภิกฺขเว ดูรานะภิกษุทั้งหลาย
อันทรงปาติโมกขสังวรวิสุทธิศีล พสุธาตลํ แผ่นดินจะกัมปนาทหวาดหวั่นไหวก็ด้วยเหตุ 8
ประการและปัจจัย 8 ประการ พระพุทธฎีกาตรัสฉะนี้ โยมคิดดูเห็นว่าพระพุทธฎีกานี้เป็นสอง
ไม่ต้องกัน อยํ อุภโต โกฏิโก ปญฺโห ปัญหานี้มีที่สุดเป็นสองเงื่อน ชื่อว่าอุภโตโกฏิ นิมนต์
พระผู้เป็นเจ้าวิสัชนาไปให้สิ้นความสงสัยวิมติกังขาในกาลบัดนี้